Otyłością, która jest czynnikiem ryzyka nowotworu jelita grubego. Szacuje się, że dorosłych ze wskaźnikiem masy ciała BMI (kg/m 2 powierzchni ciała) powyżej 30 ryzyko wystąpienia raka jelita grubego wzrasta o 50 do 100 proc. w porównaniu z osobami z BMI < 23. Prawdopodobnym mechanizmem i przyczyną inicjacji procesu nowotworowego Błonnik zawiera frakcję rozpuszczalną w wodzie i nierozpuszczalną w wodzie. W skład frakcji rozpuszczalnej w wodzie wchodzą pektyny, gumy, śluzy, betaglukan oraz inulina (tab. 1), które wpływają na spowolnienie pasażu treści pokarmowej przez jelita. Pektyny zmniejszają poposiłkowe stężenie glukozy oraz stężenie cholesterolu Kasza jaglana dostarcza nam żelazo, wapń, potas i witaminy z grupy B. Jest źródłem pełnowartościowego białka. Jaglana odkwasza, oczyszcza, dodaje energii, wzmacnia pracę jelita grubego. Prosty przepis na drugie śniadanie z kaszą jaglaną. Uchyłki jelita grubego to dolegliwość, która rozwija się na skutek zagłębiania błony śluzowej jelita w warstwę mięśni. Skutkuje to tym, że błona śluzowa uwypukla się na zewnątrz jelita. Jest to patologia, która może mieć zarówno nabyty, jak i wrodzony charakter. Yes, I permit this data to be processed so that I can receive the newsletter, which sometimes includes info about other projects from the Adam Mickiewicz Institute. Groats (in Polish: kasze, singular: kasza) have been a part of Polish cuisine for hundreds of years; they were popular even before Poland was even established as a country. Kasza jaglana - wartości odżywcze i składniki mineralne Jagły to najstarsza znana kasza. Otrzymuje się ją z nasion prosa, uprawianego już w epoce neolitu. Pod względem wartości odżywczej dorównuje kaszy gryczanej. Ma mało skrobi, za to dużo łatwo przyswajalnego białka. Kasza jaglana jest lekkostrawna i nie uczula, bo nie zawiera Czynnikami ryzyka rozwoju uchyłków jelita grubego są również choroby tkanki łącznej (zespól Marfana, zespół Ehlersa-Danlosa). Zdecydowanie rzadziej w jelicie grubym występują uchyłki wrodzone, które są uchyłkami prawdziwymi, zlokalizowanymi głównie w okolicy kątnicy i wstępnicy. Jego objawami są: niestrawność, bóle brzucha, wymioty, biegunki. Podobne objawy daje również jelito drażliwe. Jeśli jednak oprócz tych dolegliwości w stolcu pojawia się krew w kale, można podejrzewać angiodysplazję jelita grubego, powodowaną wadą w budowie naczyń krwionośnych. Leczenie odbywa się za pomocą koagulacji DIETA W UCHYŁKOWATOŚCI JELITA GRUBEGO Opracowała diet. T. Korab Uchyłki jelita powstają w wyniku zagłębienia błony śluzowej jelita w warstwę mięśniową co prowadzi do uwypuklenia błony śluzowej na zewnątrz jelita. Tworzą się wówczas swoistego rodzaju kieszonki, w których może zatrzymywać się treść pokarmowa. Maślan Sodu Prawidłowa Praca Jelit Suplement, Na Zaparcia, Wzdęcia, Refluks, Biegunkę Preparaty, Tabletki, Kapsułki Niska Cena! Zadzwoń ☎ 509 502 468 sklep@biostima.pl VSZlmPD. fot. Fotolia Trochę teorii Kasza jaglana (jagły) powstała z łuskanego ziarna prosa. Jeżeli mowa o zawartości składników odżywczych w jaglance jest on zbliżony do kaszy jęczmiennej oraz innych zbóż. Wyjątkiem jest błonnik. Kasza jaglana zawiera go znacznie więcej niż inne, znane nam kasze. Nie zawiera glutenu, zatem spokojnie mogą ją jeść osoby, które są na diecie bezglutenowej. Kasza jaglana jest idealna także dla dzieci oraz osób, które są na lekkostrawnej diecie. Kasza jaglana zyskała na popularności w latach 70. W naszym kraju jest rzadko stosowana, jednak powoli się to zmienia. Zamiast ziemniaków można do obiadu ugotować pyszną kaszę jaglaną. Jest zdrowa i smaczna. Jeżeli nadal Cię nie przekonuje zobacz, jakie właściwości ma jaglanka. Właściwości kaszy jaglanej Po pierwsze i co bardzo ważne, kasza jaglana nie ma właściwości uczulających. Alergicy mogą jeść ją do woli. Kaszę tę cechuje wysoka wartość energetyczna. Poza tym ma również właściwości ocieplające. Kiedy mamy osłabiony lub wychłodzony organizm porcja kaszy jaglanej dobrze nam zrobi. Jaglanka jest zasadotwórcza. Co to oznacza? Powinny ją spożywać osoby, które cierpią z powodu nadkwasoty żołądka oraz zgagi. Szybko potrafi przynieść ulgę w tych dolegliwościach. Kasza jaglana jest także pomocna w trakcie różnych infekcji, uciążliwego kaszlu lub kataru. Dlaczego? Pomaga usunąć śluz z organizmu. Kasza jaglana jest bardzo odżywcza, dlatego skutecznie wzmacnia nasz organizm, gdy jesteśmy słabi i chorzy. Zdjęcie: Fotolia Zawarta w jaglance krzemionka poprawia naszą skórę, włosy i paznokcie. Krzem ma także jeszcze jedną ważną właściwość: zapobiega odwapnieniu kości. Kasza jaglana bogata jest w witaminę E i lecytyny. Dzięki temu pomaga nam się skoncentrować i polepsza pamięć. Jeżeli zatem uczysz się pilnie do egzaminów, jedz koniecznie dużo kaszy jaglanej, zamiast na przykład kupować jakieś suplementy diety. Na pewno, kiedy zjesz jaglankę, poczujesz się lepiej. Ważne jest również to, że kasza jaglana reguluje poziom cholesterolu we krwi. Osoby, które mają z nim problem, powinny dołączyć do swojego codziennego jadłospisu kaszę jaglaną. Jaglanka oczyszcza nasz organizm z toksyn oraz wspomaga pracę jelita grubego. Bogata jest w minerały takie jak: żelazo, wapń czy fosfor i krzem. Kasza jaglana jest pomocna w różnego rodzaju chorobach przewlekłych, zapobiega powstawaniu nowotworów. Jak ugotować kaszę jaglaną? Niektórzy twierdzą, że jaglanka jest gorzka w smaku i dlatego nie chcą jej jeść. Dobrze przygotowana jaglanka jest smaczna. Można pozbyć się jej gorzkiego smaku, stosując parę trików kulinarnych. Aby zyskała delikatniejszy smak wystarczy ugotować ją w wodzie, która wymieszana jest w połowie z mlekiem. Jak jeszcze możesz pozbyć się gorzkawego smaku kaszy? Wystarczy odmierzyć tyle kaszy, ile chcemy ugotować. Następnie należy zalać ją wodą i odstawić na godzinę. Potem tę wodę trzeba odlać, kaszę jeszcze raz przepłukać, i wrzucić do garnka ze świeżą wodą. Pamiętajmy o proporcji: 2 szklanki wody i 1 szklanka kaszy. W ten sposób przyrządzona jaglanka nie jest wcale gorzka. Zdjęcie: Fotolia Można ją podawać na słodko z owocami, albo wytrawnie z warzywami, sporządza się też z niej kleiki. Możliwości jest naprawdę wiele, a wszystko zależy od naszych gustów smakowych. Kasza jaglana świetne smakuje z prażonymi jabłkami czy dżemem truskawkowym. Dowiedz się, co możesz przyrządzić z kaszy jaglanej. Zainspiruj się naszymi przepisami! Kasza jaglana z mascarpone i jagodami to pomysł Igraszek Losu. Tę pyszną kaszę jaglaną można podać na leniwe, weekendowe śniadanie lub jako świetny, bardzo zdrowy deser. Mniam1 przygotowała bakłażana faszerowanego kaszą jaglaną. Smakuje wspaniale... place lizać! Kaszę jaglaną z kurczakiem i warzywami poleca Koper. Pyszna jaglanka z cebulką, świeżą papryką, serem feta i kurczakiem - naprawdę wyśmienite danie! MysiaZuzia przygotowała dla Was zupę z kaszy jaglanej. Znakomita dla dzieci, danie to pomaga w trawieniu. Wypróbujcie! Mam kolejny, chyba 4 raz od sierpnia ,stan zapalny uchyłków jelita grubego .Od sierpnia przyjmowałam stale Asamax 500 3 lub2razy dziennie .W ostrej fazie antybitotyk i zlecił tylko zwiększenie dawki Asamax przez 3 doby -bo temp. nie była tak wysoka jak uprzednio .jednak bardzo źle się czuję .Mam ciągle ból w lewym podbrzuszu,mimo brania : No-spy i Espułmisanu oraz chwilę mam dreszcze,temp. 37,2 A w poniedziałek do pracy- nie mam siły! KOBIETA, 58 LAT ponad rok temu Wskazania do endoskopii Endoskopia służy ocenie stanu narządów wewnętrznych. Jednak za pomocą endoskopu można nie tylko badać, ale również leczyć. Obejrzyj film i dowiedz się, jakie są wskazania do endoskopii. Witam, Uchyłkowatość jelita to schorzenie polegające na tworzeniu się uchyłków czy niewielkich wypukłych kieszonek w ścianie jelita grubego. Ich powstawaniu sprzyja przede wszystkim dieta niskobłonnikowa, gdyż kał formowany przy jej spożywaniu bardziej naciska na ściany jelita, wypychając je na zewnątrz, zamiast przesuwać się w dół przewodu pokarmowego. Dodatkowo tak powstałe uchyłki nie znikają, także uchyłkowatości jelita nie można wyleczyć, jeśli nie zmieni się tryb żywienia może ono pojawiać się cyklicznie (zapalenie uchyłków jelita połączone z infekcją). Obecnie jest Pani w okresie zapalenia (stąd bóle brzucha zazwyczaj w dolnej części i stan podgorączkowy) dlatego powinna wyeliminować Pani wszystkie produkty bogate w błonnik (pełnoziarniste produkty, warzywa). Po ustąpieniu objawów powinna wprowadzić Pani dietę bogatobłonnikową ze zwiększoną ilością płynów (najlepiej wody). Co powinno zmniejszyć nasilenie objawów uchyłkowatości poprzez redukcję ciśnienia wewnątrz przewodu pokarmowego. Pozdrawiam, mgr dietetyk Aleksandra Erdmann 0 Nasi lekarze odpowiedzieli już na kilka podobnych pytań innych znajdziesz do nich odnośniki: Choroba uchyłków jelita grubego a odpowiednia dieta – odpowiada Pawe Żmuda-Trzebiatowski Wyleczone stany zapalne uchyłków jelita grubego wskazaniem do zabiegu wycięcia części jelita – odpowiada Lek. Rafał Gryszkiewicz Usunięcie części jelita grubego i dieta – odpowiada Lek. Krzysztof Szmyt Czy choroba uchyłków jelita grubego pojawia się po lewej stronie brzucha? – odpowiada Prof. dr hab. Jarosław Leszczyszyn Ból dołu brzucha a stan po usunięciu pęcherzyka żółciowego, zapaleniu otrzewnej i wykryciu uchyłków jelita grubego – odpowiada Lek. Izabela Ławnicka Jedzenie kaszy jaglanej przy zapaleniu uchyłków jelita grubego – odpowiada Lek. Tomasz Stawski Dieta przy uchyłkach jelita – odpowiada Małgorzata Gajewczyk Stany zapalne jelita grubego w kolonoskopii – odpowiada Lek. Krzysztof Szmyt Co oznaczają bóle brzucha przy uchyłkach jelita? – odpowiada Lek. Tomasz Budlewski Uchyłki jelita grubego, powiększona śledziona i przepuklina u 38-letniej kobiety – odpowiada Dr n. med. Wojciech Kawiorski artykuły Dieta przy uchyłkach jelita grubego uzależniona jest od postaci choroby i jej przebiegu. Ma ona ogromne znaczenie we wsparciu leczenia, uniknięciu uciążliwych objawów jak i w profilaktyce wystąpienia tej jednostki chorobowej. Na czym polega dieta przy uchyłkach jelita grubego? Uchyłki jelita grubego to zagłębienia błony śluzowej jelita w warstwę mięśniową, co prowadzi do uwypuklenia błony śluzowej na zewnątrz jelita. W wyniku tego tworzą się pewnego rodzaju kieszonki, w których może zatrzymywać się treść pokarmowa. Przyczyną tworzenia się uchyłków może być niewłaściwe odżywianie, dieta ubogobłonnikowa, która to przyczynia się do powstawania zaparć. Mogą one również wynikać z osłabienia warstwy mięśniowej ścian przewodu pokarmowego. Bardzo często uchyłki nie dają żadnych objawów, jednak zdarza się, że dochodzi do ich zapalenia niekiedy wraz z krwawieniem do jelita. Udowodniono, że spożywanie czerwonego mięsa i alkoholu ma niekorzystny wpływ na występowanie objawów klinicznych i powikłań uchyłkowatości. Dieta przy uchyłkach jelita grubego w przypadku niepowikłanej, bezobjawowej choroby uchyłkowej powinna być dietą bogatoresztkową – bogatą w błonnik pokarmowy, który to pobudza mechanicznie jelita do pracy. Gdy jednak pojawiają się stany zapalne uchyłków i występują symptomy chorobowe, należy przestrzegać diety łatwostrawnej dopasowanej do przebiegu objawów. Dieta przy uchyłkach powinna być wciąż oparta na zasadach diety człowieka zdrowego, ale posiadać modyfikacje zależne od stanu zdrowia. Jaka dieta przy uchyłkach jelita grubego? Najlepiej dopasowana do stanu zdrowia i występujących objawów. Co jeść przy zapaleniu uchyłków jelita grubego? W leczeniu łagodnych i umiarkowanych postaci zapalenia uchyłków wystarczą jedynie delikatne modyfikacje w jadłospisie, zastosowanie diety łatwostrawnej ze zwróceniem uwagi na odpowiednią ilość błonnika rozpuszczalnego. Pacjenci z rozpoznaniem ostrego, ale niepowikłanego zapalenia powinni zastosować także dietę łatwostrawną, ale ze zmienioną konsystencją – dietę płynną. Dieta ścisła to dieta przy uchyłkach jelita dla osób z ciężkim przebiegiem lub powikłanym zapaleniem, które wymagają hospitalizacji. Co można zatem jeść przy uchyłkach jelita grubego, będących w stanie zapalnym? Warto ograniczyć pełnoziarniste produkty zbożowe, a wprowadzić te oczyszczone tj. produkty na bazie mąki pszennej o niskim typie (np. makarony pszenne, kasza manna, biały ryż czy mąka ziemniaczana). Warzywa i owoce, powinny być spożywane bez skórki i pestek najlepiej ugotowane i przetarte. Warto także wprowadzić niskotłuszczowe fermentowane produkty mleczne, które zawierają cenne bakterie wspierające pracę jelit. Odmiennie sprawa wygląda w przypadku diety przy uchyłkach niepowikłanych i bezobjawowych. Tu należy zastosować dietę bogatoresztkową opartą o modyfikacje racjonalnego żywienia. Warto pamiętać by zwiększyć błonnik stopniowo, a co za tym idzie włączyć do diety pełnoziarniste produkty zbożowe, owoce i warzywa, a także orzechy i nasiona. Nieodłącznym elementem diety powinno być również wypijanie odpowiedniej ilości płynów – 1,5-2 litry dziennie, a w szczególności wody mineralnej czy słabych naparów ziołowych. Produkty zakazane przy uchyłkach Produkty zakazane przy uchyłkach niezależnie od postaci to żywność przetworzona i ciężkostrawna. Należą do nich słodycze, dania fast food czy też inne potrawy tłuste i smażone. Wykluczyć warto także ostre przyprawy oraz alkohol. Dieta przy uchyłkach w jelicie grubym powinna ograniczać produkty zapierające (np. banany, ryż, wytrawne czerwone wino, napój z czarnych jagód, świeże pieczywo, czekolada) i wzdęciogenne (np. nasiona roślin strączkowych, warzywa cebulowe i kapustne, czereśnie). Czego nie jeść przy uchyłkach jelita grubego? Przede wszystkim należy zachować umiar i obserwować swój organizm. Przy niepowikłanej chorobie uchyłkowej jelit należy zwrócić uwagę na zawartość błonnika w codziennej diecie. Jeżeli do tej pory posiłki nie były bogate w produkty pełnoziarniste, warzywa czy owoce to zmiany należy wprowadzać stopniowo, aby uniknąć dyskomfortu ze strony przewodu pokarmowego. Jadłospis przy uchyłkach jelita grubego, bogaty w błonnik może wyglądać następująco: śniadanie: owsianka na mleku z jabłkiem, cynamonem i orzechami włoskimi; drugie śniadanie: kanapka z twarożkiem i rzodkiewką; obiad: pęczotto z kaszy jęczmiennej z dynią i kurczakiem; podwieczorek: ciastka z kaszy jaglanej z bakaliami; kolacja: zupa jarzynowa. Dieta przy uchyłkach jelita grubego – przepisy Poniżej prezentujemy przykładowe przepisy w niepowikłanej chorobie uchyłkowej. Kaszotto gryczane z kurczakiem, szpinakiem i kapustą pekińską Składniki: kasza gryczana sucha - 5 łyżek, kurczak, mięso z piersi bez skóry - 140 g, por - około 0,5 sztuki, czosnek - 1 ząbek, kapusta pekińska - 1 liść, szpinak świeży (baby) - 1 szklanka, woda - około szklanki, sos sojowy jasny - 2 łyżki, ocet balsamiczny - 1 łyżka, oliwa z oliwek - 3 łyżki, sól, pieprz czarny, oregano suszone, słonecznik łuskany, nasiona - około 1,5 łyżki. Sposób przygotowania: Mięso umyj, osusz i pokrój w kostkę. Następnie usmaż je na rozgrzanej patelni z tłuszczem i odłóż na bok. Czosnek obierz i posiekaj. Kapustę oraz pora umyj i drobno pokrój. Na rozgrzanej patelni z tłuszczem podsmaż pora oraz czosnek. Następnie dodaj suchą kaszę i smaż przez minutę. Gorącą wodę wymieszaj z sosem sojowym oraz octem balsamicznym i wlewaj partiami na patelnię stale mieszając. Ustaw największy płomień lub moc palnika, by kasza jednocześnie chłonęła bulion, a jego nadmiar wyparowywał. Kiedy kasza wchłonie pierwszą partię płynu, dodaj następną. Powtarzaj czynność, do momentu, aż kasza wchłonie cały płyn. Na patelnię z kaszą dodaj mięso, szpinak, kapustę oraz przyprawy. Zawartość patelni wymieszaj, zdejmij z ognia i odstaw pod przykryciem na około 5 minut, aż szpinak zmięknie. Gotowe danie przełóż na talerz i posyp nasionami. * Nasiona możesz podprażyć na suchej patelni. Zupa krem z groszku z serem feta Składniki: ziemniaki – 1 sztuka, cebula – 0,5 sztuki, bulion warzywny - 2 szklanki, groszek zielony mrożony - 1,5 szklanki, oliwa z oliwek - 3 łyżki, kiełki - 1 łyżka, ser typu feta, 12% tłuszczu - 60 g, sól, pieprz. Sposób przygotowania: Cebulę obierz i posiekaj. Ziemniaki umyj, obierz i pokrój w kostkę. W garnku rozgrzej tłuszcz i zeszklij cebulę. Zalej cebulę bulionem, dodaj ziemniaki i gotuj pod przykryciem przez około 10 minut. Następnie dodaj groszek i gotuj do miękkości warzyw. Pod koniec gotowania dodaj przyprawy. Gotową zupę zmiksuj. Zupę podawaj z pokrojonym w kostkę serem i kiełkami. Jaglanka na mleku z malinami, orzechami laskowymi i kakao Składniki: kasza jaglana sucha - 5 łyżek, mleko spożywcze 2% tłuszczu - 1 szklanka, maliny - 2 łyżki, orzechy laskowe łuskane - 4 sztuki, kakao naturalne, ciemne - 1 łyżeczka. Sposób przygotowania: Ugotuj kaszę w mleku z kakao przez około 15-20 minut i przełóż do miseczki. Owoce dodaj do kaszy. Następnie dodaj posiekane orzechy i wymieszaj wszystkie składniki. * Pamiętaj o myciu owoców, również tych, które obierasz ze skórki. ** Żeby zniwelować gorzkawy posmak kaszy jaglanej, warto przed ugotowaniem podprażyć ją na suchej patelni, aż do momentu wydzielenia się przyjemnego zapachu, a następnie wypłukać kaszę w zimnej wodzie. Można też zamiast tego wypłukać ją w gorącej, a następnie zimnej wodzie. Smakowitość diety to podstawa skuteczności stosowanego sposobu żywienia. Pomaga ona w wytrwaniu w założonym celu. Nowoczesne aplikacje dietetyczne umożliwiają modyfikację planu poprzez wymianę posiłków czy produktów. Dzięki szerokiemu wyborowi dań na pewno każdy znajdzie coś co podpasuje jego preferencjom smakowym. W ramach abonamentu możliwy jest stały kontakt z dietetykiem, który odpowie na wszelkie żywieniowe pytania. Artykuł zawiera lokowanie produktu. Zespół jelita nadwrażliwego (irritable bowel syndrome – IBS) jest najczęstszym przewlekłym schorzeniem gastroenterologicznym. Rozpoznanie ustala się na podstawie stwierdzenia przewlekłego lub nawracającego bólu brzucha i związanej z tym zmiany rytmu wypróżnień. Fot. praktyce klinicznej w rozpoznawaniu IBS przydatne są kryteria rzymskie IV. Zgodnie z nimi wyróżnia się 4 typy IBS: zaparciowy (IBS-C – IBS with constipation), biegunkowy (IBS-D – IBS with diarrhea), mieszany (IBS-M – mixed IBS) oraz postać niesklasyfikowaną (IBS-U – unsubtyped IBS). IBS to choroba heterogenna, która u różnych osób może dawać różne objawy. Czasem bywa też trudna do leczenia. Zasadniczy cel terapii to uzyskanie jak największej satysfakcji pacjenta oraz poprawy jakości życia. U znacznej liczby pacjentów obserwuje się pozytywną reakcję na określone modyfikacje stylu życia, w tym zmiany sposobu żywienia. Zalecenia dietetyczne są najprostszą i powszechnie dostępną formą postępowania w IBS. Chory może dostosować dietę do swoich indywidualnych potrzeb oraz modyfikować ją w zależności od pojawiających się dolegliwości. Jednym ze składników żywności wpływającym na stan zdrowia pacjenta z IBS jest włókno pokarmowe, od dawna stosowane w leczeniu różnych zaburzeń żołądkowo-jelitowych. Powszechnie uważa się, że przyczyną IBS jest przede wszystkim niedostateczne spożycie błonnika pokarmowego. Pacjentom z zaparciową postacią IBS standardowo zalecano zwiększenie spożycia włókna pokarmowego. Systematyczna metaanaliza oparta na 12 małych badaniach wykazała jednak, że zwiększenie jego spożycia u tych pacjentów nie zmniejszyło objawów IBS w porównaniu z placebo lub dietą z małą zawartością włókna. W innych badaniach wykazano, że spożywanie błonnika nierozpuszczalnego w wodzie nie łagodzi objawów IBS, natomiast spożywanie rozpuszczalnego włókna zmniejsza nasilenie ogólnych objawów choroby. Błonnik zawiera frakcję rozpuszczalną w wodzie i nierozpuszczalną w wodzie. W skład frakcji rozpuszczalnej w wodzie wchodzą pektyny, gumy, śluzy, betaglukan oraz inulina (tab. 1), które wpływają na spowolnienie pasażu treści pokarmowej przez jelita. Pektyny zmniejszają poposiłkowe stężenie glukozy oraz stężenie cholesterolu, zwiększają natomiast wydalanie kwasów żółciowych. Gumy zmniejszają stężenie cholesterolu ogółem, wpływają także na spadek wartości triglicerydów oraz stężenia glukozy na czczo i po posiłku. Inulina wykazuje właściwości frakcji rozpuszczalnej i nierozpuszczalnej błonnika. Główne źródło błonnika rozpuszczalnego stanowią: otręby owsiane, suszona fasola, brązowy ryż, jęczmień, owoce cytrusowe, truskawki i jabłka. Druga frakcja – błonnik nierozpuszczalny w wodzie – zawiera celulozę, hemicelulozy, ligniny oraz skrobię oporną. Substancje te przyspieszają perystaltykę jelit oraz wpływają na zwiększenie masy stolca. Nie wykazują wpływu na stężenia lipidów czy glukozy. Głównym źródłem błonnika nierozpuszczalnego są: otręby pszenne, mąka z pełnego przemiału, fasola i groch, kukurydza, nasiona roślin, całe ziarna, warzywa kapustne, warzywa korzeniowe i orzechy (tab. 1). W tym miejscu warto również wspomnieć o błonniku witalnym, którego głównym źródłem są: babka płesznik (Plantago psyllium) oraz babka jajkowata (Plantago ovale). Łupki babki chłoną wodę i tym samym zwiększają swoją objętość. Wytwarzają przy tym żel, który przesuwa pokarm znajdujący się w jelitach. Najbardziej przydatne są w leczeniu zaparć oraz innych chorób układu pokarmowego. Tabela 1. Podział i charakterystyka błonnika pokarmowego Błonnik rozpuszczalny w wodzie Błonnik nierozpuszczalny w wodzie Skład pektyny gumy śluzy betaglukan inulina celulozy ligniny hemicelulozy skrobia oporna Rola spowalnia pasaż jelitowy przyspiesza pasaż jelitowy Źródła pokarmowe otręby owsiane jęczmień brązowy ryż owoce cytrusowe truskawki jabłka ziemniaki suszona fasola otręby pszenne mąka z pełnego przemiału fasola i groch kukurydza nasiona roślin, całe ziarna orzechy warzywa kapustne warzywa korzeniowe W tabeli 2. przedstawiono wartość energetyczną wybranych produktów zbożowych i owoców oraz zawartość w nich błonnika pokarmowego. Tabela 3. zawiera dane dotyczące wartości energetycznej oraz zawartości błonnika pokarmowego w 100 g wybranych warzyw. Tabela 2. Wartość energetyczna (kcal) oraz zawartość błonnika pokarmowego (g) w porcji wybranych produktów zbożowych i owoców Produkt Porcja Wartość energetyczna (kcal) Błonnik pokarmowy (g) Produkt zbożowy Ryż brązowy 1 łyżka/20 g 64 1,7 Kasza jęczmienna perłowa 1 łyżka /20 g 65 1,2 Kasza gryczana 1 łyżka/20 g 67 1,2 Kasza jęczmienna, pęczak 1 łyżka/20 g 67 1,1 Kasza manna 1 łyżka/15 g 52 0,4 Ryż biały 1 łyżka/16 g 55 0,4 Makaron dwujajeczny 1 łyżka/13 g 49 0,3 Chleb żytni pełnoziarnisty 1 kromka/34 g 81 2,1 Chleb żytni jasny 1 kromka/34 g 82 1,6 Chleb żytni razowy 1 kromka/34 g 76 2,0 Pumpernikiel 1 kromka/40 g 101 2,6 Chleb baltonowski 1 kromka/40 g 69 1,3 Chleb pszenny 1 kromka/30 g 75 1,4 Kajzerki 1 szt./50 g 148 1,1 Otręby pszenne 1 łyżka/10 g 18 4,2 Płatki owsiane 1 łyżka/6 g 22 0,4 Płatki pszenne 1 łyżka/10 g 35 1,0 Owoce Brzoskwinia 1 szt./100 g 46 1,9 Jabłko 1 szt./150 g 51 2,2 Gruszka 1 szt./150 g 62 2,4 Mandarynki 1 szt./ 60 g 19 0,9 Porzeczki czarne 1 szklanka/100 g 36 7,9 Winogrona 1 mała kiść/100 g 69 1,5 Śliwki 5 szt./100 g 47 1,0 Śliwki suszone, z pestką 10 szt./100g 285 9,4 Morele suszone 10 szt./100g 304 10,3 Tabela 3. Wartość energetyczna (kcal) oraz zawartość błonnika pokarmowego w 100 g wybranych warzyw Produkt – 100 g Wartość energetyczna (kcal) Błonnik pokarmowy (g) Brokuły 27 2,5 Brukselka 37 5,4 Fasola szparagowa 27 3,9 Groszek zielony 75 6,0 Kalafior 22 2,4 Kapusta biała 29 2,5 Kapusta pekińska 12 1,9 Marchew 27 3,6 Papryka czerwona 28 2,0 Pietruszka korzeń 38 4,9 Pietruszka liście 41 4,2 Pomidor 15 1,2 Sałata 14 1,4 Ziemniaki 77 1,5 Mechanizmy działania błonnika pokarmowego w IBS Działanie przeczyszczające Błonnik pokarmowy w obecności wody zwiększa zarówno swoją objętość, jak i objętość stolca, ułatwiając jego przechodzenie przez jelita i wydalenie. Ponadto w takich warunkach więcej resztek pokarmowych i mas kałowych jest usuwanych przy jednorazowym wypróżnieniu. Pomaga to uzyskać poczucie komfortu trawiennego w postaci braku wzdęć, a resztki pokarmowe oraz kałowe nie zalegają w organizmie. Błonnik pobudza perystaltykę jelit, co prowadzi do częstszych i regularniejszych wypróżnień, a w konsekwencji zapobiega zaparciom. Jego działanie w tym aspekcie wspomaga codzienna umiarkowana aktywność fizyczna, która pobudza ruch robaczkowy jelit. Błonnik pokarmowy wpływa na czas pasażu mas kałowych, częstotliwości defekacji na tydzień, masę kału oraz zawartość wody w stolcu, która zależy od ilości i jakości konsumowanego błonnika. Analiza porównawcza dotycząca spożycia otrębów drobnych i grubych i ich wpływu na pasaż jelitowy wykazała zdecydowaną, pozytywną przewagę otrębów grubych. W ich przypadku odnotowano czas pasażu prawie dwukrotnie krótszy, a częstotliwość defekacji większą o prawie półtora raza. Zwiększyła się również masa wody w stolcu i masa samego stolca. Błonnik pokarmowy zawarty w drobnych otrębach oraz w produktach bardziej przetworzonych nie wykazuje tak skutecznego wpływu na pasaż jelitowy jak błonnik, którego źródłem jest żywność niskoprzetworzona i pełnoziarnista. Marcello Anti i wsp. przeprowadzili badania na temat efektywności oddziaływania na perystaltykę jelit błonnika pokarmowego wspomaganego spożyciem dodatkowych ilości wody. Badaną grupę podzielono na dwie podgrupy kontrolne, które otrzymywały standardową dietę zawierającą 25 g błonnika, przy czym w pierwszej zalecano wypicie 1 litra wody/dzień, a w drugiej 2 litrów wody/dzień przez dwa miesiące. Ilość spożywanego błonnika z dietą w badanej grupie wzrosła dwukrotnie. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, że częstotliwość defekacji na tydzień wzrosła, jednak przy dodatkowej suplementacji wody odnotowano znacznie lepsze rezultaty. Dieta bogatoresztkowa jest skuteczną formą leczenia postaci zaparciowej IBS. Trzeba jednak pamiętać o starannym selekcjonowaniu produktów zawierających najlepszy jakościowo błonnik oraz o odpowiedniej podaży płynów, jak również aktywności fizycznej. Tylko wspólne oddziaływanie tych czynników przynosi pożądane efekty w leczeniu tej postaci IBS. Interakcja błonnika pokarmowego z mikrobiotą i układem odpornościowym Coraz się więcej dowodów wskazuje, że błonnik pokarmowy działa jako prebiotyk, który wpływa na skład mikroorganizmów jelita. Krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (short chain fatty acids – SCFA) to produkt beztlenowej fermentacji bakteryjnej włókna pokarmowego i skrobi opornej. Zalicza się do nich octan, propionian i maślan. Kwasy te odgrywają istotną rolę w regulacji pH, zwiększeniu wchłaniania wapnia, żelaza oraz magnezu w jelitach, a także korzystnie oddziałują na metabolizm glukozy i białek w wątrobie. Podstawowe źródło energii dla kolonocytów stanowi maślan, drugie z kolei octan, a na końcu metabolizowany jest propionian. SCFA odgrywają niezwykle ważną rolę w utrzymywaniu prawidłowej struktury, integralności oraz funkcji jelita. Poprzez stymulację wzrostu flory saprofitycznej działają hamująco na rozwój innych patogenów, jak Escherichia coli, Campylobacter czy Salmonella, konkurujących o miejsce kolonizacji. Istotną funkcją SCFA w organizmie, potwierdzoną w wielu dotychczasowych badaniach klinicznych, jest przyspieszanie procesów gojenia oraz regeneracji nabłonka jelitowego. Spośród trzech głównych SCFA najkorzystniejsze działanie w tym zakresie obserwuje się w przypadku kwasu masłowego. Wykazuje on również działanie stymulujące biosyntezę śluzu błony śluzowej nabłonka jelitowego. Jego obecność w świetle jelita pozwala ponadto na utrzymanie prawidłowego pH, a tym samym zabezpieczenie układu pokarmowego przed inwazją mikroorganizmów. Kwas masłowy w jelicie grubym powstaje głównie na drodze rozkładu pentoz, natomiast powstawanie maślanu stymuluje prebiotyk w postaci kwasu glukonowego. U człowieka źródłem kwasu masłowego wytwarzanego endogennie w jelicie grubym są węglowodany niestrawione, które uniknęły rozkładu w żołądku i jelicie cienkim; należą do nich skrobia oporna oraz nierozpuszczalne frakcje włókna pokarmowego. Do produktów szczególnie bogatych we włókno pokarmowe i skrobię oporną zalicza się: produkty pełnoziarniste, otręby oraz nieprzetworzone płatki zbożowe, orzechy i ciemne makarony, pieczywo razowe, brązowy ryż, grube kasze; warzywa, takie jak: rośliny strączkowe (groch, fasola, bób, soja), marchew, kapustę (zarówno surową, jak i kwaszoną), buraki, szpinak, sałatę, pomidory, ziemniaki; owoce: jeżyny, porzeczki, śliwki, gruszki, czarne jagody, jabłka, brzoskwinie, pomarańcze, kiwi oraz suszone owoce. Najlepsze efekty uzyskuje się, wzbogacając dietę w złożone mieszaniny różnych frakcji włókna pokarmowego, pochodzących zarówno ze zbóż oraz warzyw, jak i owoców. Wykazano, że SCFA, a zwłaszcza kwas masłowy, zwiększają efektywność perystaltyczną jelita grubego poprzez poprawę kurczliwości mięśniówki okrężnej i regulują neuroprzekaźnictwo jelitowe, szczególnie w przypadku spowolnionej perystaltyki. Po bezpośrednim podaniu maślanu pacjenci z IBS odczuwali łagodzenie bólu trzewnego, prawdopodobnie związane z jego korzystnym wpływem na neurony jelitowe. Interakcja błonnika pokarmowego z układem neuroendokrynnym przewodu pokarmowego Układ neuroendokrynny przewodu pokarmowego składa się z komórek endokrynnych żołądka i jelit oraz jelitowego układu nerwowego. Układ ten reguluje kilka funkcji przewodu pokarmowego, w tym odczuwanie, motorykę, sekrecję, wchłanianie, miejscowe procesy obronne i podaż pokarmu. Spożycie błonnika pokarmowego prawdopodobnie poprzez wpływ na układ neuroendokrynny łagodzi ogólne objawy u pacjentów z IBS, bólem lub poczuciem dyskomfortu brzusznego, wzdęciami brzucha i zaburzonym funkcjonowaniem jelit. Zmiany pH błony luminalnej jelita i zmiany ciśnienia mogą stymulować uwalnianie serotoniny, substancji odgrywającej kluczową rolę w nadwrażliwości trzewnej. Niedawno zaobserwowano, że u pacjentów z IBS zmianie typowej norweskiej diety na dietę o niskiej zawartości FODMAP (fermentujące oligosacharydy, disacharydy, monosacharydy i poliole) towarzyszą zmiany zagęszczenia komórek endokrynnych żołądka i jelit. Ponieważ FODMAP z definicji stanowią węglowodany, które w większości są dość słabo wchłaniane w jelicie cienkim człowieka, obserwacje te wskazują na fakt, że zmianom podaży błonnika pokarmowego towarzyszą zmiany dotyczące komórek endokrynnych żołądka i jelit. Wykazano, że krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe, zwłaszcza maślany, powstałe w wyniku fermentacji błonnika pokarmowego, wpływają na neurony jelitowego układu nerwowego. Pozostaje ustalenie, czy to działanie na jelitowy układ nerwowy ma charakter bezpośredni, czy wiąże się z pośrednim działaniem na komórki endokrynne żołądka i jelit. Zalecenia dotyczące spożycia błonnika pokarmowego w zespole jelita nadwrażliwego, zgodnie z wytycznymi dietetycznymi i/lub fachowym piśmiennictwem Powszechnie zaleca się pacjentom z IBS zwiększenie ilości błonnika w diecie do 20–40g na dobę. Jednak takie postępowanie nie zawsze przynosi korzyści, a niekiedy bywa przyczyną zaostrzenia objawów. British Dietetic Association (BDA) w wytycznych dotyczących postępowania dietetycznego w IBS radzi, aby określić w diecie pacjentów z IBS podaż błonnika ze wszystkich źródeł (produkty zbożowe, warzywa, owoce, orzechy, nasiona) oraz ocenić objawy występujące po ich spożyciu. Na tej podstawie można określić, czy dotychczasowy udział włókna pokarmowego jest optymalny dla danej osoby. Pacjentom, głównie z zaparciową postacią IBS, zaleca się wykorzystanie nasion siemienia lnianego (Linum usitatissimum) w zwiększaniu ilości błonnika w diecie. Wprowadzanie siemienia lnianego należy rozpocząć stopniowo od 1 łyżeczki do 1 łyżki stołowej przyjmowanych razem z płynem (150 ml/1 łyżka stołowa). Siemię lniane może być dodatkiem do jogurtów, zup czy sałatek, jednak należy pamiętać o odpowiedniej ilości płynów wypijanych w ciągu doby. Natomiast u chorych na IBS, u których dominuje biegunka i bóle brzucha, należy indywidualnie ustalić taką ilość błonnika w diecie, która nie spowoduje wystąpienia niepożądanych objawów. Ze względu na spadkową tendencję spożycia błonnika w krajach rozwiniętych Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) ustaliła dzienne spożycie błonnika na poziomie 27–40 g/dobę, a w powiązaniu z dobową podażą kalorii ustalono jego spożycie na poziomie 14 g/1000 kcal pożywienia. Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) opublikował dane dotyczące ilości wystarczającego do prawidłowego funkcjonowania przewodu pokarmowego spożycia (adequate intake – AI) błonnika pokarmowego. Dla osób dorosłych ustalono jego spożycie w ilości 25 g/dobę. Z badań amerykańskich wynika, że dotychczas nie zgromadzono informacji naukowych wystarczających do ustalenia optymalnej dawki włókna pokarmowego w IBS. Piśmiennictwo 1. Schmulson Drossman What Is New in Rome IV. J Neurogastroenterol Motil. 2017, 23 (2): 151–163. 2. Peckenpaugh N.: Podstawy żywienia i dietoterapia. Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2011. 3. Jarosz M. (red.): Normy żywienia człowieka. Podstawy prewencji otyłości i chorób niezakaźnych. Wydawnictwo lekarskie PZWL, Warszawa 2012. 4. Dembiński Ł., Banaszkiewicz A., Radzikowski A.: Dieta bogatoresztkowa – definicja, korzyści i normy w pediatrii. Pediatria Współczesna. Gastroenterologia, Hepatologia i Żywienie Dziecka, 2010; 12: 139–145. 5. Kunachowicz H., Przygoda B., Nadolna I., Iwanow K.: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. PZWL, Warszawa, 2, 2017. 6. World Health Organization: Diet, Nutrition and the Prevention of Chronic Diseases. Geneva, 2003. 7. Dyrektywa Komisji Europejskiej 90/496/EEC z dnia 20 maja 2008. 8. Crowell Decker Levy R., Jeffrey R., Talley Gut-brain neuropeptides in the regulation of ingestive behaviors and obesity. Am. J. Gastroenterol. 2006, 101 (12): 2848–2856. 9. Kuczyńska B., Wasilewska A., Biczysko M. i wsp.: Krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe – mechanizmy działania, potencjalne zastosowania kliniczne oraz zalecenia dietetyczne. Nowiny Lekarskie 2011; 80 (4): 299–304. 10. Kotunia A., Pietrzak P., Guilloteau P. i wsp.: Kwas masłowy w przewodzie pokarmowym. Przegl. Gastr., 2010, 5 (3): 117–122. 11. Banasiewicz T., Kaczmarek E., Maik J. i wsp.: Jakość życia i objawy kliniczne u chorych z zespołem jelita nadwrażliwego, leczonych uzupełniająco chronionym maślanem sodu. Gastr. Prakt., 2011; 3 (5): 45–53. 12. Górecka D.: Błonnik pokarmowy. Znaczenie żywieniowe i technologiczne. Przegląd Zbożowo-Młynarski, 2008, 11: 23–26. 13. Anti M., Pignataro G, Armuzzi A. i wsp.: Water supplementation enhances the effects of high-fiber diet on stool frequency and laxative consumption in adult patients with functional constipation, Hepato Gastroenterology, 1998; 45: 727–732. 14. Statement of the scientific panel on dietetic products, nutrition and allergies on a request from the commission related to dietary fiber. EFSA 2007. 15. Gibson Probert Loo i wsp.: Dietary modulation of the human colonic microbiota: Updating the concept of prebiotics. Nutr. Res. Rev. 2004; 17: 259–275. 16. Roberfroid M.: Prebiotics: The concept revisited. J. Nutr. 2007; 137 (2): 830–837. 17. Roberfroid M., Gibson Hoyles L. i wsp.: Prebiotic effects: Metabolic and health benefits. Br. J. Nutr. 2010; 104 (2): 1–63. 18. Bouhnik Y., Raskine L., Simoneau G. i wsp.: The capacity of short-chain fructo-oligosaccharides to stimulate faecal bifidobacteria: A dose-response relationship study in healthy humans. Nutr. J. 2006; 5: 8. 19. May Kaestner Gut endocrine cell development. Mol. Cell Endocrinol. 2010; 323: 70–75. 20. El-Salhy M., Seim I., Chopin L. i wsp.: Irritable bowel syndrome: The role of gut neuroendocrine peptides. Front Biosci (Elite Ed) 2012; 4: 2783–2800. 21. Holzer P., Farzi A.: Neuropeptides and the microbiota-gut-brain axis. Adv. Exp. Med. Biol. 2014; 817: 195–219. 22. Goumain M., Voisin T., Lorinet i wsp.: The peptide YY-preferring receptor mediating inhibition of small intestinal secretion is a peripheral Y(2) receptor: Pharmacological evidence and molecular cloning. Mol. Pharmacol. 2001; 60: 124–134. 23. Mazzawi T., El-Salhy M.: Changes in small intestinal chro-mogranin A-immunoreactive cell densities in patients with irritable bowel syndrome after receiving dietary guidance. Int. J. Mol. Med. 2016; 37: 1247–1253. 24. Mazzawi T., Gundersen D., Hausken T. i wsp.: Increased gastric chromogranin A cell density following changes to diets of patients with irritable bowel syndrome. Mol. Med. Rep. 2014; 10: 2322–2326. 25. Mazzawi T., Gundersen D., Hausken T. i wsp.: Increased chromogranin A cell density in the large intestine of patients with irritable bowel syndrome after receiving dietary guidance. Gastroenterol. Res. Pract. 2015: 823–897. 26. Mazzawi T., Hausken T., Gundersen D. i wsp.: Effect of dietary management on the gastric endocrine cells in patients with irritable bowel syndrome. Eur. J. Clin. Nutr. 2015; 69: 519–524. 27. Mazzawi T., El-Salhy M.: Changes in duodenal enteroendocrine cells in patients with irritable bowel syndrome following dietary guidance. Exp. Biol. Med. 2017; 242: 1355–1362. 28. Mazzawi T., Hausken T., Gundersen D. i wsp.: Dietary guidance normalizes large intestinal endocrine cell densities in patients with irritable bowel syndrome. Eur. J. Clin. Nutr. 2016; 70: 175–181. 29. Mazzawi T., El-Salhy M.: Dietary guidance and ileal enteroendocrine cells in patients with irritable bowel syndrome. Exp. Ther. Med. 2016; 12: 1398–1404. 30. Bellini M, Gambaccini D, Salvadori S. i wsp. Management of chronic constipation in general practice. Tech. Coloproctol. 2014; 18: 543–549. 31. Furnari M., de Bortoli N., Martinucci I. i wsp.: Optimal management of constipation associated with irritable bowel syndrome. Ther Clin Risk Manag. 2015; 11: 691–703. 32. Moayyedi P., Quigley Lacy i wsp.: The effect of fiber supplementation on irritable bowel syndrome: A systematic review and meta-analysis. Am. J. Gastroenterol. 2014; 109: 1367–1374. 33. Shah Lacy Dietary interventions and irritable bowel syndrome: A review of the evidence. Curr. Gastroenterol. Rep. 2016; 18:41.

kasza jaglana a uchyłki jelita grubego